Η ναυτική ορολογία χρησιμοποιείται πάρα πολλά χρόνια τώρα, αλλά δυστυχώς λόγω της αγγλικής γλώσσας τείνει να ξεχαστεί…
Είναι μερικές εκφράσεις και λέξεις που εμείς οι ναυτικοί χρησιμοποιούμε και θα πρέπει να καταβάλουμε κάθε προσπάθεια να τις μαθαίνουμε και στους νεότερους.
Είναι κάποιες φράσεις όπως π.χ. «Μάϊνα την άγκυρα» ή «Βίρα την άγκυρα» που σημαίνει να λασκάρω-κατεβάσω την άγκυρα ή να μαζέψω-να ανεβάσω πάνω την άγκυρα. Αγκυροβολία ονομάζουμε τη διαδικασία πόντισης της άγκυρας σε κατάλληλη θέση (αγκυροβόλιο), ώστε το πλοίο ή σκάφος μας να σταθεροποιηθεί με ασφάλεια. Δεν «παρκάρουμε» λοιπόν αλλά «αγκυροβολούμε». Και δεν λέμε «ρίξε την άγκυρα», αλλά«φουντάρισε την άγκυρα» ή «Πόντισε την άγκυρα».
Η διαφορά ας πούμε, της λέξης «Σαλπάρω» με την λέξη «Απόπλους» είναι ότι η λέξη «Απόπλους» αναφέρεται γενικώς στην αναχώρηση ενός πλοίου, ενώ η λέξη «Σαλπάρισμα» αναφέρεται στο σύνολο των επί μέρους ενεργειών και χειρισμών που πρέπει να κάνουμε, ώστε το «Ρεμετζαρισμένο» (Δεμένο) πλοίο μας, ή το πλοίο που είναι αγκυροβολημένο, να αναχωρήσει με ασφάλεια.
Όπως καταλαβαίνετε λοιπόν δεν θα ήταν δυνατόν να μιλάμε με ορολογία ίδια με αυτή που μιλάνε οι στεριανοί. Έχουμε πει ότι το επάγγελμα του ναυτικού είναι ιδιόμορφο και μοναδικό.
Υπάρχουν δεκάδες ναυτικές λέξεις και φράσεις. Εμείς θα αναφέρουμε μερικές βασικές που θα πρέπει να γνωρίζετε.
-Αβαρία: Ζημιά.
-Αβαράρω: Σπρώχνω κάτι να απομακρυνθεί.
-Αβέρτα: Ανοικτά, ελεύθερα, απεριόριστα.
-Αγαντάρω-αγάντα: Κρατώ καλά, αντέχω.
–Ανάποδα: Κίνηση τού σκάφους προς τα πίσω.
-Αριβάρω: Καταπλέω σε λιμάνι, φθάνω.
-Αριστερά (το αντίθετο ισχύει για δεξιά):Είναι η πλευρά στην οποία κοιτάζοντας προς την πλώρη βρίσκετε στο αριστερό μας χέρι. Όταν κοιτάμε από την πλώρη προς την πρύμνη , αριστερή πλευρά θα είναι η πλευρά που βρίσκετε στο δεξί μας χέρι.
-Απίκο: Η γωνία των 90 μοιρών που σχηματίζει η άγκυρα με την επιφάνεια της θάλασσας, λέμε ότι είναι απίκο και όχι κάθετα.
-Απόγεια αύρα: Ο στεριανός άνεμος της νύχτας.
-Αρόδου: Όταν το βαπόρι έχει σβηστές μηχανές και πλέει ελεύθερο.
-Βάρδα: Παραμέρισε.
-Βερίνα: Το στρίψιμο- μπέρδεμα τού σχοινιού ή του συρματόσκοινου.
-Γάστρα: ονομάζεται το υποθαλάσσιο τμήμα τού πλοίου. Συνήθως στον όρο αυτό περιλαμβάνεται το σύνολο τού σκαριού, εκτός καταστρώματος και εξοπλισμού.
-Έκταμα: λέμε το μήκος της αλυσίδας που βρίσκεται μέσα στη θάλασσα όταν είμαστε αγκυροβολημένοι.
-Έξαλα: ονομάζονται τα μέρη τού σκάφους που είναι πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας (ύφαλα αυτά που είναι κάτω από αυτήν).
-Θαλάσσια αύρα / Μπουκαδούρα: Ο άνεμος που πνέει από την θάλασσα προς την ακτή.
-Ίσαλο: ονομάζουμε τη νοητή γραμμή που χαράζουμε στις πλευρές (γάστρα) τού σκάφους στο ύψος όπου αυτές (οι πλευρές) εφάπτονται με την επιφάνεια της θάλασσας.
Κάβος: Χόντρο και με αντοχές σχοινί το οποίο χρησημεύει για την πρόσδεση του πλοίου.
-Καρίνα ή καρένα: λέμε το κατώτατο μέρος τού σκάφους που είναι βυθισμένο στο νερό.
-Κοτσάρω: Κρεμώ, συνδέω.
-Κοτσανέλα: Ονομάζονται οι μεταλλικές δέστρες, που ενσωματώνονται στις κουπαστές τού πλοίου ή του σκάφους, κυρίως στην πρύμνη και στην πλώρη, για το δέσιμο κατά την αγκυροβολία ή το ρεμετζάρισμα.
-Κουβέρτα ή κατάστρωμα: Ονομάζεται το δάπεδο που καλύπτει εξωτερικά το σκαρί τού σκάφους.
-Κουμπάσο: Ναυτικός διαβήτης για τον υπολογισμό της απόστασης πάνω στο ναυτικό χάρτη.
-Κουπαστή: Ονομάζουμε το ανώτερο ύψος των πλευρών ενός σκάφους.
-Κροσάρω: Διασχίζω, διασταυρώνω.
-Κύτος: Είναι ο χώρος ανάμεσα στο κατάστρωμα και τα ύφαλα τού πλοίου. Γενικότερα, είναι ο εσωτερικός χώρος τού σκάφους που προορίζεται για την φόρτωση.
-Μαρέα: Παλίρροια.
-Μάσκα: Η παρειά της πλώρης, το μάγουλο.
-Μπαρούμα: Σχοινί.
-Μπατάρω: Ανατρέπομαι.
-Μπίντα: Η δέστρα.
-Μπόσικο: Χαλαρό.
-Μπότζι: όταν παρατηρείται το φαινόμενο τού διατοιχισμού. Διατοιχισμός είναι η ταλάντωση τού σκάφους περί τον διαμήκη άξονά του. Είναι δηλαδή οι κλίσεις που παίρνει το σκάφος, προς την μία ή την άλλη πλευρά.
-Μπούκα: Στόμιο-είσοδος λιμανιού.
-Μπούσουλας: Η πυξίδα.
-Νιτσεράδα: Αδιάβροχο ρούχο.
-Ντόκος: Προβλήτας πρόσδεσης τού σκάφους μέσα σε λιμάνι.
-Παρατροπίδια: Ονομάζονται οι εκατέρωθεν της τρόπιδας (καρίνας) διαμήκεις πολυεστερικές προεξοχές.
-Πλώρα: Μπροστά.
-Πρίμα: Πίσω.
-Πρόσω: Κίνηση τού σκάφους προς τα εμπρός.
-Ράδα: το αγκυροβόλιο
-Ρεπόρτο: Μήνυμα.
–Ρεγουλάρω: Ρυθμίζω λεπτομερώς ένα μηχάνημα ή μια συσκευή.
–Ρίφια: Σκόπελοι και ύφαλοι.
-Ρέλια: Τα κάγκελα.
-Ρεσπέτο: ονομάζεται το εφεδρικό σχοινί, εργαλείο ή ανταλλακτικό που έχουμε στο πλοίο.
-Ρότα τού πλοίου: Η πορεία τού πλοίου.
-Σεντίνα: Είναι το κάτω μέρος τού σκάφους όπου συνήθως συγκεντρώνονται τα νερά.
-Σκουλάρω: Αδειάζω τα νερά της θάλασσας.
-Σοφράνο: η προς τον άνεμο πλευρά του σκάφους.
-Σταβέντο: η αντίθετη από τον άνεμο πλευρά του σκάφους.
-Στρίτσο: Ο χώρος όπου αποθηκεύετε η άγκυρα.
-Σπατσάρω: Τελειώνω, ξεμπερδεύω.
-Τζιφάρι: Αντλία αναρρόφησης, σιφώνι.
Ύφαλα: Τα μέρη τού σκάφους που είναι κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας (τα πάνω είναι τα έξαλα).
-Φαινόμενος άνεμος: χαρακτηρίζεται ο άνεμος εκείνος που γίνεται αισθητός όταν ταξιδεύουμε με το σκάφος μας. Ο φαινόμενος άνεμος διαφέρει από τον πραγματικό, σε ένταση και διεύθυνση.
-Φερμάρω ή καργάρω: Όταν θέλουμε να πούμε «σφίγγω πολύ» ένα σχοινί.
-Φρακτή ή κοινώς μπουλμές (bulkhead):Λέγεται το κάθε πολυεστερικό χώρισμα, είτε στο κύτος είτε στα επί μέρους διαμερίσματα ενός σκάφους (εσωτερικά ή υπερκατασκευών).
Αυτές είναι ενδεικτικά μερικές λέξεις η οποίες, εάν μπαρκάρετε για πρώτη φορά, θα σας φανούν χρήσιμες. Υπάρχουν δεκάδες λέξεις ακόμα που όλο και περισσότερο σταματούν να χρησιμοποιούνται. Θα ήθελα να πω ότι, μπορεί στα βαπόρια να μιλάμε πλέον αγγλικά και να μην χρησιμοποιούμε τόσο πολύ αυτές τις λέξεις, αλλά είναι πολύ σημαντικό να κρατάμε τις παραδόσεις μας και να μην ξεχνάμε την ιστορία μας. Άλλωστε εμείς οι Έλληνες είμαστε από τούς πρώτους λαούς που βγήκαν στο πέλαγος και οι πρώτοι, εδώ και πολλές δεκαετίες, στην παγκόσμια εμπορική ναυτιλία….
Πηγή
