Dyneema όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Dyneema όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

© Rigging Matters

Του Γιώργου Σακκλά – Rigging Matters

Το Dyneema είναι brand name της DSM και είναι προϊόν πολυεθαιλενιου. UHMPE. Ultra High Modulus PolyEthylene.

Αν και στην αρχή ξεκίνησε σαν ένα προϊόν στην παραγωγή σχοινιών έχει εξελιχθεί και βρίσκεται πλέον με διαφορετικά χαρακτηριστικά που φέρουν τα ονόματα SK75, SK78, SK39, SK90, SK99, DM20.

Aν και ο όρος Spectra αναφέρεται στο ίδιο χημικό προϊόν, το συγκεκριμένο είναι προϊόν της Honeywell με χαρακτηριστικά που διαφέρουν.

Πρόσφατα με την εξαγορά του spectra, υπάρχει μόνο το προϊόν της DSM.

Τα πλεονεκτήματα του dyneema είναι:

• η πολύ μεγάλη αντοχή της ίνας
• το χαμηλό βάρος
• η σχέση βάρους/δύναμης
• επιπλέει στο νερό
• έχει καλή αντοχή στο χρόνο

Τα μειονεκτήματα του είναι:

• η χαμηλή αντοχή στις ακτίνες U.V
• η αντοχή στην τριβή
• χαμηλό melting point
• μη ανθεκτικό σε πολλά χημικά

Βελτιώσεις διαφοροποιήσεις

Οι βελτιώσεις για την απάλειψη των μειονεκτημάτων έχουν δώσει αποτελέσματα που παλαιότερα δεν επέτρεπαν τις προτεινόμενες σήμερα λύσεις.

Έχουμε πολύ μεγάλη βελτίωση στην αντοχή στις ακτίνες U.V. Καθώς πλέον οι κατασκευαστές ‘βάφουν’, στην κυριολεξία εμβαπτίζουν το dyneema σε χρώμα πολυουρεθάνης που προσδίδει πολύ μεγάλη αντοχή στον ήλιο. Ακόμη το ίδιο προϊόν βελτιωμένο ανά κατασκευαστή δίνει αντοχή στις τριβές και ακόμη περισσότερη αντοχή στη κάμψη υπό φορτίο (Superior bending fatigue). Ορισμένοι κατασκευαστές επίσης βάφουν πλέον κάθε ίνα ξεχωριστά και όχι το τελικό προϊόν με αποτέλεσμα την ακόμη καλύτερη αντοχή στον ήλιο και τις τριβές.

Μηχανικές βελτιώσεις

Το φαινόμενο creep (μόνιμη ολική παραμόρφωση) που παρουσιάζει η βασική ίνα του dyneema SK75, SK78 παύει πλέον να είναι πονοκέφαλος για τους κατασκευαστές.

Προσανατολισμένη πλέξη, προένταση και χημική βελτίωση δίνουν πλέον νέα προϊόντα που μηδενίζουν αυτό το φαινόμενο. Υπάρχει κάποιο κόστος σε επίπεδο αντοχής, αλλά δεν χρειάζεται να προσυπολογιστεί το creep κυρίως σε σχοινιά με εξωτερικό κάλυμμα που προκαλούσε προβλήματα στη σχέση cover/core ratio και λύνονταν στην αρχή με ενδιάμεσο πουκάμισο-πνιχτή από πολυέστερ.

Το θερμικό σετάρισμα που χρησιμοποιούν μερικοί κατασκευαστές βοηθά στην ομαλοποίηση καμιά φορά και στην στρογγυλοποίηση του τελικού προϊόντος σε περίπτωση που αυτό πρέπει να κινηθεί μέσα σε ράουλα, φρένα κλπ.

Μέτρημα

Το μέτρημα του dyneema είναι μερικές φορές πιο δύσκολο μιας και παρουσιάζεται παραλληλόγραμμο στη διατομή.

Η μέτρηση είναι απλή Α πλευρά +Β πλευρά / 2 θα μας δώσει τη nominal διάμετρο του σχοινιού.

Πάντα να συμβουλεύεστε τον πίνακα του κατασκευαστή.

Γασσάρισμα

Το γασσάρισμα του dyneena έχει πλέον τελειοποιηθεί και το locking splice ή brummel splice είναι ο κυρίως τρόπος για σωστό και δυνατό γασσάρισμα. Μετρήματα, σωστή ανομοίωση και επαρκές μήκος είναι απαραίτητα για μια καλή γάσσα.

Η χρήση των antal rings ή ropeye συστήνεται.

Για εργασίες που περιλαμβάνουν χρήση ανέλκυσης χρειάζεται πιστοποιητικό όταν έχουμε ανέλκυση μεγαλύτερη από 1000 κιλά. Mάξιμουμ αντοχή έχει μια γάσσα που το μάτι της είναι 6 φορές η διάμετρος του σχοινιού.

Dyneema όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε…

Χρήση ως εξάρτια Rigging

Για αρκετά χρόνια η χρήση του dyneema ήταν απαγορευτική λόγω του Creep που πολλές φορές έφτανε το 10% σε επιβάρυνση 50% του φορτίου. Η χρήση όμως προτεντομένου (prestrech) dyneema καθώς και η είσοδος νέων υλικών όπως το  DM20  και το SK99 με νέα καλύμματα καθώς και χημική και θερμική επεξεργασία έδωσε τη δυνατότητα για χρήση σε μοντέρνα εξαρτία.

Νέοι τύποι τερματισμού (terminals) κατάλληλοι για το dyneema, με μικρότερο βάρος και προσαρμοζόμενοι στα παλαιότερα άκρα π.χ. T terminal, lashing eye.

To γασσάρισμα με κάλυμμα έχει και αυτό 4 διαφορετικούς τρόπους και καλό είναι να συμβουλευτείτε επαγγελματία για τον σωστό τρόπο που θα κάνει στη δική σας χρήση.

Μερικές φορές θυσιάζουμε από το breaking load με σκοπό το cosmetic ή λόγω ανάγκης να υπάρχει μειωμένη διάμετρος στο λαιμό της γάσσας.

Τελικά προϊόντα για standing rigging αναφέρονται ως cables. Αυτά δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως σχοινιά σε ράουλα, βίντζια κλπ. Όπως βλέπουμε μπορεί να υπάρξουν μεγάλες διαφοροποιήσεις στο τελικό προϊόν ανά κατασκευαστή, άρα δεν είναι όλα τα dyneema ίδια και καλό είναι το κόστος να μπαίνει σε δεύτερη σχέση αναλόγως τη χρήση.

Η ύπαρξη ίνας UHMPE από άλλα εργοστάσια κυρίως ασιατικά δεν κάνει ένα σχοινί dyneema το κάνει  UHMPE άλλα τα χαρακτηριστικά του εμπειρικά στα τεστ δοκιμών που έχουμε κάνει είναι σαφώς μικρότερα των ορίων των αντίστοιχων dyneema. Συμβουλευτείτε τον κατάλογο με τα breaking loads του εργοστασίου, καθώς και την νορμα που προέκυψαν αυτά. ΕΝ 2307 είναι γενικά αποδεκτή στον χώρο μας.

Dyneema με κάλυμμα

Στην πιο συχνή του μορφή το dyneema έρχεται στην μορφή σχοινιού τύπου braid on braid. Με κάλυμμα από PES πολυεστέρα η σύμμικτο (mix) με technora, vectran, cordura ή και PBO για αύξηση της απόδοσης,

Βασικό κριτήριο για την συνολική απόδοση είναι το σωστό cover/core ratio, η σχέση δηλαδή ψύχας με  το κάλυμμα που πρέπει να είναι σωστά μοιρασμένα ώστε να αποδίδει συνολικά ως σχοινί.

Δυστυχώς είναι πολλές οι περιπτώσεις που το dyneema κάνει φαινόμενο slippage στα φρένα, χαμηλό breaking load, δυσκολία στο γασσάρισμα ή ακόμη και απαγόρευση για γασσάρισμα.

Η αποδεκτή λύση για ένα λιγότερο performance dyneema σχοινί με ενδιάμεσο 2ο πουκάμισο PES δίνει ένα αρκετά καλό σχοινί χωρίς βέβαια τα πλήρη φορτία ενός 100% dyneema core αλλά πολλοί κατασκευαστές προσφέρουν ένα ποιοτικό σχοινί με λιγότερα προβλήματα.

Συνήθως γασσάρεται πιο δύσκολα και συνήθως το dyneema του δεν είναι βαμμένο οπότε λίγο προσοχή.

Τα ανώτερης ποιότητας σχοινιά με ψύχα είναι αυτά που με σωστή σχέση core/cover, βαμμένη ψύχα και θερμικά σεταρισμένη δίνουν ένα στρογγυλό σχοινί που δεν γλιστρά, έχει πολύ υψηλή απόδοση εκεί που χρειάζεται και αντέχουν στο χρόνο και στη χρήση.

Για πλήρη χαρακτηριστικά σε εξειδικευμένη χρήση συμβουλευτείτε την Rigging Matters για την ορθή παραγγελία.

Πολλές φορές η επιλογή περιορίζεται από παράγοντες όπως η διάμετρος του ράουλου στο κατάρτι το φρένο ή το jammer, το είδος και η διάμετρος του βιντζιρέλου, η ταχύτητα με την οποία κινείται το σχοινί κλπ. και βλέπουμε πολλές φορές να χαραμίζεται ένα ακριβό σχοινί από λάθος επιλογή.

Η ορθή σχεδίαση στα αγωνιστικά σκάφη ξεκινά από τις διαθέσιμες λύσεις στα σχοινιά και όχι το αντίθετο. Επομένως καλό είναι να ακολουθούμε τις προδιαγραφές και να μην ξεφεύγουμε πολύ.

Διαβάστε επίσης