Πρόκειται για το λεγόμενο «σάπισμα» του πολυεστερικού κατασκευάσματος ενός σκάφος. Σύμφωνα με την επίσημη ορολογία, ως όσμωση αναφέρεται η διείσδυση διαλύτη μέσω ημι-διαπερατής μεμβράνης σε διάλυμα με μεγαλύτερη πυκνότητα.
Πιο συγκεκριμένα, όταν δύο υγρά με διαφορετική πυκνότητα διαχωρίζονται από ημι-διαπερατή μεμβράνη, το ένα υγρό θα διεισδύσει στη μεμβράνη, προσπαθώντας να ισοσταθμίσει τη διαφορά στην πυκνότητα. Στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας ο όγκος του διαλύματος με τη μεγαλύτερη πυκνότητα θα αυξηθεί και μπορεί να αναπτυχθεί πίεση. Στην περίπτωση του σκάφους, η μεμβράνη είναι το γνωστό gelcoat και το διάλυμα το νερό. Στην πάροδο του χρόνου το νερό θα απορροφηθεί από το GRP και το μεγαλύτερο μέρος αυτής της υγρασίας θα απορροφηθεί μέσω του κελύφους στις σεντίνες, με μικρή ζημιά. Ωστόσο, ένα ποσοστό υγρασίας, ενδεχομένως, θα εμφανιστεί σε κάποιο από τα υλικά που χρησιμοποιούνται στο ίδιο το φύλλο του πολυεστέρα και θα οδηγήσει στην ανάπτυξη υγρών όσμωσης, των οποίων το περιεχόμενο είναι οξικό οξύ και γλυκόλη. Επειδή, όμως, το υγρό της όσμωσης έχει μεγαλύτερο μοριακό βάρος από το νερό, δεν μπορεί να ξαναγυρίσει πίσω διαπερνώντας το gelcoat. Καθώς δε απορροφάται περισσότερη υγρασία μέσω του GRP, επέρχεται υδραυλικό αποτέλεσμα, που οδηγεί στο σχηματισμό φυσαλίδων στο gelcoat.
Πρόβλημα από την κατασκευή
Συνήθως το πρόβλημα της όσμωσης ξεκινά από την εποχή κατασκευής του σκάφους. Πρόκειται δηλαδή για κατασκευαστική αδυναμία, η οποία έχει αφήσει σ’ αυτή την ασθένεια πρόσφορο έδαφος. Σύμφωνα λοιπόν με αυτήν, όταν κατά τη διάρκεια του χτισίματος του καλουπιού δεν έχει γίνει σωστή προεργασία μεταξύ των στρωμάτων των υαλοϋφασμάτων, ή δεν έχει πέσει σε σωστή αναλογία ο καταλύτης και ο επιταχυντής στον πολυεστέρα, τότε μεταξύ των στρωμάτων και κατά τη διάρκεια του πολυμερισμού δημιουργούνται κενά, τα οποία εγκλωβίζονται και παραμένουν εκεί. Σ’ αυτή την περίπτωση και όταν η επίστρωση του gelcoat στην εξωτερική πλευρά του κύτους παρουσιάσει κάποιο ρήγμα, η κατασκευή είναι ευπρόσβλητη στην ώσμωση, και αυτό μπορεί να συμβεί και από μέσα, αν το topcoat αφήσει να περάσει υγρασία από το χώρο των σεντινών, μηχανοστασίου κ.λπ.
Διάγνωση
Σε γενικές γραμμές όταν ένα σκάφος είναι καινούργιο ο ιδιοκτήτης δεν μπορεί να κάνει τίποτα, εκτός από το να δείξει εμπιστοσύνη στον κατασκευαστή και μηχανικό που επέλεξε. Αν το σκάφος που αγόρασε θα διατηρήσει την υγιή του ιδιοσυγκρασία στη χρήση, θα το διαπιστώσει μετά την αγορά και μάλιστα ύστερα από αρκετό καιρό.
Όταν το σκάφος βγει στη στεριά και καθαριστεί, μια προσεκτική παρατήρηση θα δείξει αν υπάρχουν στα βρεχάμενα φουσκάλες, μεμονωμένες ή πολλές μαζί. Τότε, με ένα σκληρό αιχμηρό εργαλείο τις σπάτε και παρατηρείτε τι θα τρέξει από μέσα. Αν εμφανιστεί ένα κιτρινωπό υγρό με όξινη μυρωδιά, αυτό είναι δείγμα ότι σ’ εκείνη την περιοχή έχει αρχίσει να δημιουργείται όσμωση.
Αν κάτω από τη σπασμένη φυσαλίδα φανεί ο πολυεστέρας σκούρος, διάφανος και στεγνός, σημαίνει ότι η φυσαλίδα ήταν απλά εγκλωβισμένος αέρας και ένα απλό στοκάρισμα είναι αρκετό.
Πρόληψη
Υπάρχουν βέβαια και οι φορές, όπου η όσμωση δεν οφείλεται μόνο στην κατασκευή αλλά και στην κακή συντήρηση του σκάφους. Για αυτό υπάρχουν κάποια πράγματα που πρέπει να κάνει ο ιδιοκτήτης για να αποφύγει το αυτό το πρόβλημα.
Όταν το σκάφος δεν χρησιμοποιείται (χειμερινούς μήνες), καλό είναι να βγαίνει στη στεριά. Σε κάθε περίπτωση δε, το σκάφος θα πρέπει να βγαίνει έξω και να παραμένει τουλάχιστον ένα μήνα, ώστε να στεγνώνει και να μετριέται το ποσοστό της υγρασίας του πολυεστέρα η οποία δεν πρέπει να ξεπερνά το 15%. Αν είναι περισσότερο είναι απαραίτητη η γνωμοδότηση ειδικού.
Αφού το σκάφος έχει βγει από το νερό και έχει στεγνώσει καλά, πρέπει να επισκευαστούν όλες οι ρωγμές, τα κρακς και τα αραχνιάσματα του gelcoat, αλλά και του top coat εσωτερικά, ώστε να αποκλεισθεί η διείσδυση της υγρασίας στον υγιή πολυεστέρα.
Τα πιο επικίνδυνα σημεία διείσδυσης υγρασίας και αρχή δημιουργίας ώσμωσης είναι τα σημεία που έχουν ανοιχτεί τρύπες για την τοποθέτηση των κινητήρων, εξαγωγές νερού, πηδαλίου, φλαπς κ.λπ. Αυτά τα σημεία θα πρέπει να ελέγχονται και να ενισχύεται η στεγανοποίηση τους.
